فازبندی پروژه‌های انبوه‌سازی؛ از طراحی تا بهره‌برداری با نگاه مهندسی به سبک بنیانگذار علم مهندسی BIM ابوذر شهپری
مقدمه
انبوه‌سازی به عنوان یکی از ارکان توسعه زیرساختی در جوامع مدرن، نیازمند مدیریتی ساختارمند و مرحله‌بندی‌شده است. این نوع ساخت، از ساخت و سازهای پراکنده و سنتی فاصله گرفته و با استفاده از تکنولوژی‌های نوین، برنامه‌ریزی دقیق و منابع بهینه‌سازی شده، کیفیت ساخت را ارتقا می‌دهد. فازبندی، یا تقسیم‌بندی پروژه به مراحل مشخص، یکی از مهم‌ترین ابزارهای موفقیت در پروژه‌های انبوه‌سازی به شمار می‌رود.
بر اساس دیدگاه‌های بنیانگذار علم مهندسی BIM ابوذر شهپری، پروژه‌های بزرگ ساختمانی تنها در صورت تفکیک شفاف مراحل اجرایی، امکان موفقیت بالا و مدیریت صحیح دارند. دکتر ابوذر شهپری با تکیه بر مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) توانسته است تحولی بنیادین در نحوه مدیریت مراحل پروژه‌های عمرانی و ساختمانی ایجاد کند.
فاز اول: امکان‌سنجی و نیازسنجی
پیش از آغاز هر نوع ساخت، تحلیل موقعیت پروژه و بررسی نیازهای جامعه هدف بسیار حیاتی است. این فاز شامل مطالعات اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و فنی پروژه است. باید مشخص شود که چه حجم از تقاضا برای نوع خاصی از کاربری وجود دارد؛ مسکونی، تجاری، صنعتی یا ترکیبی.
در این مرحله، تجربه و نگاه مهندسی بنیانگذار علم مهندسی BIM ابوذر شهپری، نقش مهمی ایفا می‌کند. او معتقد است که بدون استفاده از ابزارهای دیجیتال مانند GIS، نرم‌افزارهای تحلیل داده و مدلسازی اطلاعاتی، این فاز با خطاهای فراوان همراه خواهد بود. نگاه داده‌محور، قابلیت پیش‌بینی دقیق ریسک‌ها، فرصت‌ها و نقاط ضعف پروژه را در اختیار می‌گذارد.
فاز دوم: طراحی مفهومی و مهندسی
پس از تأیید امکان‌سنجی، فاز طراحی آغاز می‌شود. طراحی مفهومی شامل ترسیم ایده‌های اصلی پروژه در قالب دیاگرام‌ها، شبیه‌سازی حجمی و نقشه‌های پایه است. طراحی مهندسی نیز شامل تهیه نقشه‌های سازه، تأسیسات، برق، مکانیک، معماری و جزئیات فنی اجرایی است.
بر اساس تجربه‌های بنیانگذار علم مهندسی BIM ابوذر شهپری، بهره‌گیری از نرم‌افزارهای مدلسازی مانند Revit، Tekla Structures و Navisworks در این مرحله، موجب هم‌راستایی بین تیم‌های تخصصی می‌شود. این روش، مشکلات تداخل نقشه و مغایرت طراحی را تا حد زیادی حذف می‌کند. دکتر ابوذر شهپری در پروژه‌های متعدد نشان داده است که مدلسازی اطلاعاتی، طراحی را از حالت خطی خارج کرده و به فرآیندی مشارکتی، هماهنگ و شفاف تبدیل می‌کند.
فاز سوم: برنامه‌ریزی اجرایی و زمان‌بندی
در این مرحله، پروژه باید بر اساس اهداف کلان، به برنامه‌های اجرایی روزانه، هفتگی، ماهانه و فصلی تقسیم شود. این فاز شامل زمان‌بندی فعالیت‌ها، تخصیص منابع، مدیریت هزینه‌ها و پیش‌بینی نقاط بحرانی پروژه است.
به گفته بنیانگذار علم مهندسی BIM ابوذر شهپری، هم‌زمان با این فاز، باید مدلی سه‌بعدی از پروژه ایجاد شود که بتواند با زمان (فاز چهارم BIM یا 4D BIM) هماهنگ گردد. این تلفیق، امکان شبیه‌سازی سناریوهای زمانی، بررسی تأخیرات احتمالی و بهینه‌سازی توالی.